Neden Solucandelikleri?
Matt Visser
3 Ekim 1996

Bu yazı orijinal olarak Phlogistin’de basılmıştır. Yeni Zelanda’da yayınlanan bilim kurgu dergisi.

Bilim kurgu fanatikleri beni affetsinler ama bu lanet olası modern fizikte neler oluyor? Physical Review’in (1) herhangi bir sayısını ele aldığımızda mutlaka birkaç sayfasında zaman yolculuğundan bahsettiğini, hatta daha da fazla wormhole’lardan bahsedildiğini, hatta biraz da şanslıysak warp-drive’lardan bahsedildiğini görürüz. Diğer profesyonel fizik toplulukları üyeleri de izafiyet / kuantum fiziğinde neler olduğunu merak ediyorlardır. Ne yapıyoruz ve neden yapıyoruz?

Tüm yaptığımız bilmin sınırlarını zorlamaktan ibaret. 20. yüzyıl bize 2 süper fiziksel gerçeklik sunuyor: Einstein’in çekim teorisi (izafiyet) ve alansal kuantum teorisi (parça (zerre) fiziği)... bu iki teoride mantıksal olarak doğruydular ve kesin olarak söyleyebilirim ki fiziki gerçekliği kendi rejimleri içerisinde tekrardan yarattılar. (henüz bunun doğruluğunun sınırlarını belirleyemedik.) fakat bu ikisini bir araya getirdiğinizde hemen sorunlar ortaya çıkıyor. Kuantum çekimi: şu anda uygulanabilir bir teori. Karşılıklı zıt görüşler olmasına rağmen günümüz itibariyle, yani 1996 itibariyle kuantum çekimiyle ilgili evrensel olarak kabul görmüş bir teori yoktur. Bununla ilgili ortaya atılan fikirlerden bazıları başarıyla sonuçlandırılırken bazıları başarısızlığa uğradı. Ve bu sürüncemede her daim bu çekim kanunu nicelendirilmeye çalışıldı. Bu teoriyle ilgili doğrudan yapılan bir deney olmadığı için bu konuyla ilgili yapılan munazaralarda da pek bir sonuç çıkmıyordu. Günümüzdeki teoriler her ne kadar kısıtlı imkanlar sunuyor olsalar da, gelecekle ilgili olarak varsayımlar tahmin etmeye yetecek bilgiler veriyorlar, mesela ihtiyacı için gerekli olan enerjiyi fazlasıyla bulabileceği gibi. Planck ölçeği (2) olarak bilinen bir şey var ki, kuantum çekiminin trans-Planckian rejimi için önemli hale geleceğini biliyoruz. Vakum, dalgalanma yaratarak kara delikleri durdurmaya çalışacak ardından da kuantum dalgalanmaları kendiliğinden oluşan bu kara delikleri yok etmeyi deneyecek. Bir ihtimal kuantum çekimi bu durdurma işlemini engeleyebilir. Uzay zamanı, trans-plackian ölçeğinde çok şiddetli olan uzay zamanı manifoldunda bozularak değişir ve topoloji köpüğü haline gelmeye başlar. Manifold anlamını yitirmeye başlar ve bu da relativistlerin başvurduğu uzay “zamanı köpüğü”’dür. Buna rağmen Planck ölçeğinde enteresan şeylerin olduğuna emin olabiliriz fakat orada baş döndüren olayların neler olduğunu bilemeyiz.

En iyi parçacık hızlandırıcılarımız pek işe yaramıyor. Hatta süper iletken süper çarpıştırıcılar bile parçacık enerjilerini ancak 104 'GeV; 1015 = 1,000,000,000,000,000’a çıkartabilmektedir. Kuantum çekimi için çok küçükler.

Fizik komiteleri bu teknolojik sınırlandırmalarla karşısında (en azından bazı komiteleri kaygılandıran bir durum bu.) instein’in eski bir hilesi olan Gedanken deneyini tekrar hayata geçirdiler. Gedanken deneyi fikrine göre sizin bir fikrinizi alıp, dahili tutarlılık için, saf mantıksal analizle herhangi bir gerçek deney yapmadan test ederler. Şu anda yapılabilecek en iyi şey budur.

Gedanken deneyi tüm genel ve özel izafiyet teorilerine uygulandığı vakit görüldü ki nihai olarak bu teoriler dahili olarak tutarlıydılar ve hatta bilim adamlarına gerçek ölçüm sonuçları için araştırmalara nereden başlayacaklarına dair fikirler de verdi. (gerçek ölçüm sonuçları günümüzde bulunmuştur.)

Gendanken deneyi, kuantum çekimi’ne ulaşmak için tanımlanmamış ve karmakarışık olan fikirlere uygulandığında çok karışık ve düzensiz sonuçlar ortaya çıkar. Ortaya çıkan sonuçlar neyin yanlış olduğunu görmemizi engeller. Umudumuz ise yanlış çıkan teorilerin bize doğru olanı bulmamız için ipuçları vermesidir. Bunlardan bir tanesi Einstein çekimini ve kuantum alan teorisini birlikte genelleyebilir. İnşallah bu bizi kutsal bardağa ( çekimin kuantum teorisi.) götürür. Elimizdeki en iyi şey, kuantum fiziği ve Einstein çekimi karışımı olan “yarı klasik kuantum çekimi”dir. Yani melezdir, çünkü çekimin kendisi bölünmeyi bırakır ve normal bir hal alır ve kalan herşeyi bölmeye başlar. Maddedeki dağılımın kuantum ortalaması klasik çekim alanı oluşturabilmek için Einstein’in alan denklemini kullanır. Bu bizi hayli meşgül edecek bir durumdur. Çok teşekkür ederim.

Bu melez modeli Planck ölçeğine uyguladığımız vakit gariplikler başlıyor. Wormhole’lar akla uygun hale geliyorlar. Ya da en azından saşma sapanlıkları gözle görülür halde olmuyor. İnsanlar ayrıca yarı klasik kuantum çekimi içinde Einstein’in alan denklemini çözer gibi warp drive’larla oynamaya başladılar. Mühendisler bu ürün modelini elde ederken sakın nefesinizi tutmayın, çünkü bunun için gereken teknoloji gerçekten çok uzakta. Ve daha çok mucizeye ihtiyaç vardır. (3)

Warp drive ve wormhole muhabbetleri garip ve kaçınılmaz bir şekilde zaman yolculuğu kavramında son buluyor. (bu noktada bazı bilim adamları bu durumu kabul etmezler.) Zaman yolculuğundan dolayı oluşan çeşitli türdeki paradoksları anlatan aşağı yukarı 4 tane tepki (anlatım) vardır:

Radikal yeniden yazma varsayımı: dişlerini bile ve moder fiziği baştan yazmaya başla. Çok acı verici bir durum. (gerekiyora bunun için acı çekerim ama daha çok acı çekmeye devam etmeden deneysel kanıtların da bulunmasını istiyorum )

Kararlılık varsayımı: sadece tek bir evren olduğu kabul görüdüğünden beri bunun aksi hiç söylenmemiştir. O yüzden tarihi değiştirmeye çalışırsanız ne kadar kasarsanız kasın kesinlikle başarılı olamazsınız. Çünkü geçmiş sabittir ve değiştirilemez. Şu anda bir okuyucu olarak kendinizi biliyorsunuz ve yaşayan biri olarak hiç kimse 5 dakika öncesine yolculuk edip de sizi öldüremez. Eğer biri bunu denerse birşeyler mutlaka yanlış gider. Mesela silahı ateş almaz veya makine tutukluk yapar, ya da katil otobüsü kaçırır ve bunun gibi sayıları hep artan problemler ortaya çıkar. (aslında bu konuyla ilgili bir bağlantı kurmak istemezdim ama hikayenin gidişatı Komplo Teorisi’ne doğru gidiyor. )

Kronoloji koruma varsayımı: Daha yalın (ya da önemsiz) bir bakış açısı. Wormhole’lar veya warp drive’ların uygun olması halinde zaman yolculuğunun hayata geçirilmesi gerçekten de çok kolay olacakmış gibi görünmesine rağmen, daha zaman yolculuğunun başlamasıyla beraber çok kötü şeylerin olacağını kabul etmek gerekir. Çekim alanlarının mekanik kuantum vakumlarını bozduğunu ve bu vakum bozulmalarının zaman yolculuğunun başlamasından itibaren sonsuza kadar devam ettiğini biliyoruz. bu etkinin warp drive’ı veya wormhole’u yok edeceğinden şüpheleniyoruz. Yani sadece zaman makinesini yapılabiliriz demek oluyor. (en hoşuma giden kısmı bu.)

Sıkıcı fizik varsayımı: Bütün bu saçmalıkları unutun. Deneyle ispatlanmış sağlam bir kanıta bakalım. Ya da en iyisi onun yerine yeşil kırlara koşalım....

Burada bütün yaptığımız şey Planck ölçeği fiziğine bir yer bulmak ve kuantum çekimi teorisine uygun bir yol bulmaktır. Aramamıza rağmen daha kesin bir cevap bulamadık. En azından doğru soruyu formüle etmeye çalışıyoruz. Aslında kuantum çekimiyle ilgili gerçek teori ne olursa olsun Planck ölçeğinin altındaki enerjinin yarı klasik kuantum çekimine indirilmesi gerekir. Yarı klasik kuantum çekimiyle ilgili soracağınız sorular quantum çekimi teorisi sınırları içinde sorulabilir ve cavaplanabilir olmalıdır. Kuantum çekimi sonuçta neyi ispatlarsa ispatlasın wormhole’ların, warp drive’ların, zaman makinelerinin ve diğer ilgi çekici konuların varlığıyla ve özellikleriyle ilgili sağlam cevaplar verebilmelidir.

Yazar:

Matt Visser Lower Hutt’a büyümüştür, Victoria üniversitesinde fizik eğitimi almıştır. Doktorasını California Berkeley’de yapmıştır. Şimdilerde Saint Lois’deki Washington üniversitesinde fizik konusunda yardımcı araştırma profesörü görevindedir.

Kitaplar:

Birkaç tane ilginç kitap var ve bu kitapları okumak için öyle çok fazla fizik bilgisine de gerek yoktur. Matematiksel anlatım içermeden modern fizikte olup biteni konu alırlar.unutulmaması gerekir ki, fizik dilinin ingilizceye çevrilmesinde kaçınılmaz olarak bazı eksik anlatımlar ya da farklılıklar olacaktır.

Kip Thorne: Black Holes and Time Warps: Einstein’in ahlaksız mirası

Stephen Hawking, A brief history of Time: big bang’tan kara deliklere kadar

Uyarı: kitabın birinci yarısı fiziğin daha kesin olan unsurlarını içeriken kitabın ikinci yarısında kuramsal bilgilere yer verilmiştir. Kitabın ayrımı 8. bölümde başlıyor.

Teknik Kitaplar (çok ağır içerikliler)

Gerçekten de neler döndüğünü öğrenmek istiyorsanız. Fiziğin ve matematiğin derinlerine inip kurcalamanız gerekir. Kuantum fiziğini, parçacık fiziğini ve Hilbert uzayının mztematiğinin iyi olan kısımlarını gerçekten bilmek istiyorsanız diferansiyel geometrisini ve alanların kuantum teorisini bilmeniz gerekir.

Ceareti olanlar için bazı teknik kitaplar:

Stephen Hawking ve George Ellis: Uzay zamanının geniş ölçekli yapısı

N.D. Birrel ve Paul Davies: bükülmüş uzayda kuantum alanları

Stephen Fulling: bükülmüş uzay zamanındaki kuantum alan teorisinin görünüşleri

Matt Visser: Lorentzian WormHole’lar: Einstain’den Hawking’e

Dipnot:

(1) Fiziksel Eleştiri: bölüm D15: parçacıklar ve alanlar

(2) Planck Ölçeği: 1019 'un üstündeki enerjler 1019GeV’dir. = giga-electron-volts: 10-35metreden küçük olan mesafeler için, 10-45saniyeden az olan zamanlar için

(3) Örnek olarak: 1 metre genişliğinde bir wormhole ya da 1 metre genişliğinde bir warp balonu, çekim alanı için eksi bir jübiter kütlesine ihtiyaç duyar. Bu değerin negatif çekim kütlesi olması gerekir. Negatif kütle demek uzaydan daha az enerji demektir.pozitif değeri oluşturan antimatter(?) değildir.

Çeviri: Çetin BAL & Onur Altekin-09-11-2004

Alıntıdır:http://www.zamandayolculuk.com/cetinbal/nicinwormhole.htm

Sosyal Bilimkurgu

"Sosyal bilimkurgu" terimi psikoloji, ekonomi, politik bilimler, sosyoloji, antropoloji gibi sosyal bilimleri esas alan çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu alandaki kaydadeğer yazarlar arasında Ursula K. Le Guin ve Philip K. Dick sayılabilir. Terim öncelikli olarak karakterler ve duygular üzerine odaklanan hikâyeleri tanımlar. SFWA Büyük Ustası Ray Bradbury bu sanatın tanınmış bir üstadıdıdr. Bazı yazarlar katı bilimkurgu ve sosyal bilimkurgu arasındaki sınırı bulanıklaştırmışlardır. Ütopya ve distopya hikâyeleri sosyal bilimkurgunun dallarıdır;The Handmaid's Tale, BinDokuzyüzSeksenDört ve Brave New World gibi hikâyeler sosyal bilimkurgu örnekleri arasındadır. Gulliver'in Seyahatleri gibi fantastik ortamlarda geçen hicivsel romanlar yaratıcı kurgulamalar olarak kabul edilebilir.

Bilim-kurgularda zaman zaman kullanılan daha hızlı ulaşımı sağlayan bir terimdir. En iyi bilinen örnekleri ise Star Wars'da ve Isaac Asimov tarafından yazılan Foundation adlı eserde kullanılmıştır. Genellikle hiperuzaya erişebilmek için gemilerde Hiperuzay Cihazı bulunması gerekir. Gemiler hiperuzaya girdiklerinde kendi enerji kaynaklarını kullanmaktadır, yani hiper uzayda ilerlerken birden enerjisi tükenen bir gemi hiperuzaydan aniden çıkar ve uzayın derinliklerinde kaybolur ama yedek bir enerji kaynakları varsa bunu devreye sokarak yeniden hiperuzay sıçrayışı yapabilirler tabii bunun için bulundukları konumun koordinatlarını bilmeleri gerekiyor.

Hiperuzay seyahatleri, ışık hızından daha hızlı olarak kabul edilir. Hiperuzay bazı bilim-kurgu filmlerinde daha açıklayıcı bir anlam oluşturmak için, yıldızlararası ve galaksilerarası seyahatlerde, Işık Ötesi Hız (FTL) olarak da kullanılır.

Hikayelerde hiperuzay yolculuğu tanımlanırken çoğunlukla, hiperuzay cihazı kullanır, görünüşte makul bir yanılsama oluşturmak için izafiyet veya sicim teorisi kullanılır. Şu an için Hiperuzay Seyahatleri kurgusal bir teknolojidir.

Hiperuzay terimi ilk olarak John W. Campbell'ın 1934 yılında Astouinding dergisinde yayınlanan "The Mightiest Machine" adlı kısa hikayesinde kullanmak üzere icaat etmiştir. Hiperuzay terimi o günlerden bu yana pek çok yerde yaygın olarak kullanılmıştır. Çoğu yazar veya senarist bu terime başka isimler vererekte kullanabiliyor.

“RICHARD GORSSİNGER zamanımızın en özgün spritüel yazarlarından biri.Olağanüstü geniş bir bilgi yelpazesi,kendine özgü tutkulu bir zihni ve hepimizi zamanımızın getirdiği dönüşüm serüveninde daha derinlere götürecek muazzam akıl oyunlarıyla birleşmiş heyecan verici bir zarafete sahip bir tarzı var.Bu kitap onu okuyacak kadar şanslı olan herkes için dünya ile ilgili temel soruları tartışmaya açacak ve bu konudaki söyleşilerin düzeyini yeni bir karmaşıklık,tutku eylemdüzeyine yükseltecektir.Richard’ın bütün eserleri büyüleyici ve yaratıcıdır,ama bu kitap şimdilik onun en önemli eseri.”
ANDREW HARVEY

“Herkes içinde,derinlerde bir yerlerd ,gelecekle
İlgili bir rehber,bir el kitabı özlemi,giderek genişleyen o bilinmezdeki yolculukta bize yardımcı olacak bir içsel bilgelik arzusu vardır.Dikkatle ve üstünde uzun uzun düşünerek okunursa, bu hayret verici belge sizin gelecekten korkuyla kaçınmak yerine ona sevinçle açılımınızı kolaylaştıracaktır.”
ROBERT SARDELLO

“2013’ün fantastik olduğunu düşünüyorum.Aklıma şu sıfatlar ve ifadeler geliyor:dahice,samimi,nüktedan,bilgili,sofistike.. .Grossinger harika bir sentetik akla sahip ve hayal gücü kuvvetli,sınırsız bir derin bilgi ve şiirsel bir düzyazı ustası.”
MICHAEL J.HARNER

“2013’de,Grossinger gerçek yaşam deneyimlerini ve araştırdığı teknik sistemlerin ortaya çıkardığı sonuçları aydınlatıyor.Daha da önemlisi,hayatın olgunca ve korkusuzca nasıl ele alınacağına,incelik ve cömertlikle örnek oluyor.Serüvene açıklık,çekicilik,özdüşünüm ve dürüstlüğü harmanlayarak her birimize hayatı dört gözle beklenecek ve her şeyi verecek bir şekilde karşılıyor.”
JOHN FRIEDLANDERv

Bilimkurgu yazının benzersiz ismi Douglas Adams’ın neredeyse dünyanın tüm dillerine çevrilmiş dizisi Otostopçunun Galaksi Rehberi BBC’de radyo oyunu olarak yayınlanışının ardından büyük bir okur kitlesine ulaşarak popülerliğini asla yitirmeyecek bir kült haline geliyordu…

Galaksinin haritası bile çıkarılmamış ücra bir köşesinde, gözlerden uzak bir güneşin yörüngesinde, tamamıyla önemsiz küçük bir gezegen döner. Gezegenin maymundan gelen halkı genellikle mutsuzdu. Ağaçlardan inmekle büyük hata yaptıklarını düşünenlerin sayısı gün geçtikçe artıyordu. Bazıları ağaçlara çıkmanın bile yanlış bir hamle olduğunu ve okyanuslardan asla ayrılmamış olmaları gerektiğini söylüyordu. Sonra adamın birinin, sırf değişiklik olsun diye bundan böyle halka nazik davranmanın ne kadar iyi olacağını dile getirdiği için ağaca çivilenmesinden yaklaşık ikibin yıl sonra, bir perşembe günü, o önemsiz gezegen bir kestirme yol uğruna yok olup gidecekti. Ama bilinmeyen gerçek şuydu ki gezegenin yaratılış amacı yalnızca Nihai Soruya cevap bulmak için yapılan bir deneydi…

Calibanın Savaşı 

YALNIZ DEĞİLİZ...

"Eğer müthiş karakterler içeren ve gerçek uzayda geçen bilimkurguları seviyorsanız, buna bayılacaksınız."

-Jo Walton -

Dış gezegenlerin tahıl ambarı Ganymedede bir Mars donanma piyadesi tüm müfrezesinin canavarımsı bir süper asker tarafından katledilmesine tanık olur. Dünyada yüksek mevkiden bir siyasetçi gezegenlerarası bir savaşın çıkmaması için uğraşmaktadır. Ve uzaylı bir protomolekül Venüsü işgal ederek gezegende muazzam ve gizemli değişimlere yol açarken bir yandan da güneş sistemine yayılma tehdidinde bulunmaktadır.

Uzayın uçsuz bucaksız boşluğundaysa James Holden ile Rocinantenin mürettebatı Dış Gezegenler İttifakı adına huzuru sağlamaktadırlar. Onlar savaşın pençesindeki Ganymedede kayıp kızını bulması için bir bilim adamına yardım etmeyi kabul ettiklerinde insanlığın geleceği, tek bir geminin çoktan başlamış olabilecek bir uzaylı istilasını engelleyip engelleyemeyeceğine bağlı